του Κωνσταντίνου Δασκαλόπουλου
Χλιδάτη θαλαμηγός ή ταπεινό ψαροκάικο;
Κάτω απ' το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου στην Ανάβυσσο, σε βάθος λίγο μικρότερο των 9 μέτρων και σε απόσταση 80 μέτρα από την ακτή, μπορεί ο δύτης να αντικρίσει ένα ξύλινο σκαρί που βρίσκεται εκεί βυθισμένο.
Όταν πριν χρόνια επισκέφτηκα για πρώτη φορά αυτό το ναυάγιο, ήταν ήδη σε αρκετά κακή κατάσταση.
Η πλώρη μόνο έστεκε ακέραιη με τις άγκυρες πεσμένες στο πλάι. Το υπόλοιπο σκαρί, κατεστραμμένο, ακουμπούσε στον βυθό με πολλά τμήματα του καλυμμένα από το ίζημα του πυθμένα. Κάποια είδη υγιεινής και ένα πλαστικό παγκάκι ήταν λίγα μέτρα παραπέρα. Οι αντλίες, οι ηλεκτρικοί πίνακες και διάφορα άλλα τμήματα της υπερκατασκευής στοιβαγμένα πάνω στο συντριμμένο σκαρί. Διάσπαρτα στον βυθό τριγύρω υπήρχαν και άλλα πολλά υπολείμματα του σκάφους, σίδερα, σωλήνες, καλώδια, λαμαρίνες, κομμάτια της ξύλινης κατασκευής και διάφορα εξαρτήματα του ηλεκτρολογικού και μηχανολογικού εξοπλισμού. Κομμάτια της αρματωσιάς του σκάφους βρίσκονταν παράλληλα με την ισοπεδωμένη πρύμνη και ένας ιστός έφερε κάποιο είδος μηχανισμού ανέλκυσης με συρματόσχοινα. Η προπέλα με τον άξονα της ήταν μισοθαμμένη και μετά βίας ορατή. Ενώ ήταν πρόσφατο τότε το ναυάγιο, έδινε την εντύπωση ότι είχαν μεσολαβήσει χρόνια από τη βύθιση. Απομακρύνθηκα και το παρατήρησα για λίγη ώρα και από μικρή απόσταση. Στεκόταν εκεί, μέσα στην απόλυτη γαλήνη. Ξαναπλησίασα. Χάραξα το αρχικό του ονόματος μου στα πλευρά. Νόμιζα ότι θα μείνει για πάντα.
Τίποτα όμως δεν μένει το ίδιο και σήμερα, σε ακόμη πιο άσχημη κατάσταση, δεν θυμίζει στο παραμικρό αυτό που κάποτε μπορεί να ήταν.
Επιπλέον, υπάρχει μια μικρή σύγχυση σχετικά με την ονομασία και συνεπώς με την ταυτοποίηση του ξύλινου ναυαγίου.
Είναι ευρέως γνωστό στην καταδυτική κοινότητα με το όνομα "Καλυψώ", πρώην Πολυδεύκης. Λέγεται ότι ήταν ένα πανέμορφο σκαρί, κατασκευασμένο με τα καλύτερα υλικά και με πολύ μεράκι, στο φημισμένο ναυπηγείο παραδοσιακών σκαφών του Εμμ. Ψαρρού (http://www.psarrosyard.gr/) στο Πέραμα. Ότι είχε αδελφό πλοίο με την ονομασία "Κάστωρ". Και ότι είχε πραγματοποιήσει πολλά ταξίδια και είχε φιλοξενήσει πολλές δεξιώσεις. Μέχρι που εγκαταλείφτηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στο αγκυροβόλιο και τελικά, λόγω της ελλιπούς συντήρησης, βυθίστηκε το 2006.
Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν οι πληροφορίες αυτές είναι απόλυτα ακριβείς. Σε έρευνα που ακολούθησε δεν βρέθηκαν έγκυρες πληροφορίες όσον αφορά την ονομασία, τη ναυπήγηση, την ιδιοκτησία, τη χρήση και τα πραγματικά αίτια βύθισης. Μόνο μία μαρτυρία υπάρχει που υποστηρίζει τα παραπάνω, αλλά δεν ξέρουμε που βασίζεται και αν είναι αληθής. Δεν είναι επίσης γνωστό σε ποιό νηολόγιο άνηκε και αν υπάρχουν φωτογραφίες του σκάφους πριν τη βύθιση του. Ούτε αναφέρεται σε κάποιο σχετικό ναυτικό αρχείο, λίστα ή άρθρο όπως αυτό της Ελευθεροτυπίας με τίτλο "Τότε που σκαρώνανε ταξίδια μακρινά".
Ένα μέλος του Ναυτικού Αθλητικού Ομίλου (Ν.Α.Ο.Α.Π.Φ.) που δραστηριοποιείται στην περιοχή ανέφερε ότι το σκαρί ήταν πράγματι αγκυροβολημένο για μεγάλο χρονικό διάστημα σε εκείνο το σημείο, μέχρι που ένα πρωινό όλοι αντιλήφθηκαν ότι είχε βυθιστεί. Και προκύπτει το εξής ερώτημα: Πως και γιατί να αφήσει o ιδιοκτήτης ένα τέτοιο πολύτιμο σκαρί, κατασκευασμένο με έντεχνο, ελληνικό παραδοσιακό τρόπο, να ρημάξει δεμένο;
Επιπλέον, το όνομα του σκαριού δεν το γνώριζε γιατί δεν το είχε προσέξει. Όταν του είπα ότι έχει επικρατήσει να ονομάζεται "Καλυψώ" και αν γνώριζε κάτι γι' αυτό, απάντησε ότι οι δύτες που το επισκέπτονταν μάλλον το ονόμασαν έτσι λόγο του ξενοδοχείου Καλυψώ που βρίσκεται εκεί, σε κοντινή απόσταση.
Συν τοις άλλοις, το ναυάγιο επισκέπτονται και ορισμένα καταδυτικά και το αποκαλούν για άγνωστο πάλι λόγο "το καΐκι του Σίμου".
Συμπέρασμα:
Όσον αφορά τον τύπο του σκάφους, το συγκεκριμένο ναυάγιο είναι βάση ενδείξεων και μετρήσεων, σκαρί τύπου πέραμα, το οποίο μετασκευάστηκε σε σκάφος αναψυχής.
Πέραμα
Πληροφοριακά, oι ονομασίες "Κάστωρ" (Νο 20) και "Πολυδεύκης" (Νο 21) πρωτοαναφέρονται σε μία λίστα με σκάφη που κατασκευάστηκαν στον Πόρο το 1838 και το 1837 αντίστοιχα. Τα συγκεκριμένα ονόματα έχουν δοθεί σε σκάφη πάμπολλες φορές μιας και σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης (οι Διόσκουροι) ήταν προστάτες των καραβιών και των ναυτικών.
Σχετικά:
Τέλος, θα μπορούσε εύλογα να αναρωτηθεί κανείς, γιατί να ασχοληθεί κάποιος με ένα σχετικά μικρό και ασήμαντο ναυάγιο;